Een peuk bestaat voor 95 procent uit plastic en zit vol met giftige stoffen, zoals kwik, nicotine en lood. Eén peuk kan tot wel 1000 liter water vervuilen. Eenmaal in het milieu valt de peuk in zeven tot veertien jaar uiteen in vervuilende plastic micro- en nanodeeltjes.
Het strand is geen asbak
De huidige mechanische opruimmethoden op het strand, ruimen de peuken niet op. En zonder aanpak bij de bron, is de peuk daardoor het meest gevonden afvalitem op toeristische stranden. Tijdens de Boskalis Beach Cleanup Tour ruimden vrijwilligers in 2022 maar liefst 90.000 peuken op van het strand en in 2023 zo’n 28.000. Het verschil zat hem in het weer en het daarmee verminderde strandbezoek. Het strand is geen asbak, maar helaas is dit soms wel de realiteit. En daar moet wat aan gebeuren.
Focus op peuken tijdens de Tour; wat willen we bereiken?
Stichting De Noordzee vraagt daarom tijdens de Beach Cleanup Tour ook dit jaar weer aandacht voor dit probleem én de oplossingen. Alle peuken worden met de hand opgeruimd en geteld. Met deze data en inzichten gaan we naar gemeenten.
Vanaf dit jaar ontvangen gemeenten geld van tabaksproducenten ter compensatie voor de gemaakte opruimkosten. Dat is echter dweilen met de kraan open. We vragen daarom aan gemeenten om uit de fase van opruimen te komen en de stap te maken naar aanpak bij de bron en oplossingen. Dit gaat nu te langzaam en er zijn betere keuzes te maken!
Van opruimen naar oplossen: rookvrije stranden
In diverse landen in Europa zijn er succesvolle experimenten met rookvrije stranden. Ook in Nederland kunnen dergelijke maatregelen helpen. CE Delft toonde vorig jaar aan dat rookvrije stranden een goede oplossing zijn voor op de korte termijn. Hiermee kan voorkomen worden dat chemische stoffen én microplastics in het milieu belanden.
Recent onderzoek van onder andere Erasmus MC, wijst uit dat het draagvlak onder Nederlanders voor rookvrije stranden is gegroeid. De tijd is rijp voor een peukenvrije openbare ruimte en dus een rookvrij strand.
Verschillende gemeenten in Nederland werken al met rookvrije stranden of zones. Zo zijn er in Noordwijk, Renesse, Goeree-Overflakkee (Brouwersdam) en Den Haag (Scheveningen) dit strandseizoen weer rookvrije strandzones. Dit vinden wij erg goed en voorkomt dat peuken op het strand terecht komen. Hopelijk volgen andere kustgemeentes snel!
Gezondheidswinst
Bovendien is er ook gezondheidswinst. Er bestaat een risico dat kinderen met peuken op het strand gaan spelen. Deze reden wordt, naast die van de overlast van de peuk als zwerfafval, in het buitenland al vaker aangehaald om peukenvervuiling op het strand te voorkomen. Bijvoorbeeld door het verplaatsen van roken naar de boulevards (in Spanje).
Een gemeente kan een rookvrije strandzone aanwijzen in de Algemene Plaatselijke Verordening. Mocht dit vanwege handhaving redenen te lastig blijken, kan een gemeente ook kiezen voor een ontmoedigingsbeleid. Dan stelt de gemeente een informeel verbod in, waarbij roken actief wordt ontmoedigd. Bijvoorbeeld in samenwerking met partijen op het strand, zoals een horecatent of de kustwacht. Dit is geen echt verbod, maar zorgt voor bewustwording bij strandbezoekers, iets dat bijvoorbeeld al goed werkt bij veel speeltuinen en ziekenhuizen.
Filterverbod
Overigens toont het onderzoek van CE Delft ook aan dat de meest effectieve maatregel een plastic filterverbod is. We verwachten echter dat dit lang kan duren en ondertussen vervuilen de peuken onze stranden en Noordzee. Daarom roepen we nu op tot rookvrije stranden zodat peuken niet langer op het strand, maar in de afvalbak belanden.
