Zoals je op deze mooie illustratie ziet, is er heel wat te vertellen over deze bijzondere Noordzeevogel.
De jan-van-gent is zonder twijfel een prachtige en herkenbare vogel. Ze hebben een wit lichaam met zwarte vleugelpunten, mooie blauwe ogen en een gelige kop. Maar wat de jan-van-genten zulke indrukwekkende vogels maken, is hun vleugelspanwijdte. Die is soms wel bijna twee meter! En een leuk feitje: hele jonge (dat heet juveniel) jan-van-genten zijn nog bruin. Elk jaar worden ze witter tot ze tussen de vier en zes jaar zijn: dan hebben ze hun witte volwassenkleed.
Op jacht naar voedsel
Op de illustratie zie je jan-van-genten in actie tijdens een duikvlucht. Die zijn behoorlijk spectaculair: vanaf dertig tot veertig meter hoogte duiken ze richting het water en halen ze vissen zoals haring en makreel eruit. Dan vouwen ze hun vleugels naar achter in een V-vorm en denderen ze bijna loodrecht naar beneden. En dat gaat behoorlijk hard: ze snijden dan met een snelheid van bijna honderd kilometer per uur door het wateroppervlak. Vlak voordat ze het water raken, vouwen ze hun vleugels weer in en gaan ze onder water op jacht naar een lekker hapje.
De jan-van-gent is echt gebouwd voor de jacht. Ze hebben extra dikke schedels die hen beschermen tegen de klap op het water en hun ogen staan naar voren waardoor ze de afstand tot hun prooi goed kunnen inschatten. En vissen die wat dieper zwemmen moeten ook oppassen: ze kunnen tot wel tien meter onder het water voedsel bemachtigen.
Broeden op rotsen
Jan-van-genten zijn echte zeevogels. Je zult ze op land bijna nooit tegenkomen omdat ze op zee leven: dag en nacht, jaar in jaar uit. Ze komen alleen aan wal om te broeden, bijvoorbeeld op rotsen. Dat zie je rechtsboven op de illustratie. Soms zijn de rotsen nauwelijks meer te herkennen omdat de bovenkant helemaal wit is: jan-van-genten broeden namelijk in massale groepen.
Helaas zal je broedende jan-van-genten aan de Nederlandse kust niet vaak zien. De dichtstbijzijnde kolonie zit op Helgoland, ten noordoosten van onze Waddeneilanden. Jan-van-genten broeden veel op de Schotse eilanden en gebruiken de Noordzee dan als jachtgebied. De vogel gebruikt vaak zeewier om hun nest te bouwen. Helaas zien ze plastic soms aan voor wier en daar kunnen ze dan verstrikt in raken en aan overlijden. Zo zie je maar dat plastic afval vreselijke gevolgen kan hebben voor vogels.
Altijd een prachtige verschijning
Op de illustratie zie je jan-van-genten op allerlei verschillende momenten: in een duikvlucht op zoek naar voedsel, onder water met bijna een hapje te pakken, vliegend boven de Noordzee, rustend op het water en broedend op een rots. Maar wanneer en hoe je de jan-van-gent ook ziet: het is altijd een prachtige verschijning!
Dit verhaal wordt mogelijk gemaakt met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Illustratie door Niels Kerstes.
