Van Europese richtlijn tot Nederlandse wet
Vorig jaar publiceerde de Europese Unie in juni de Single Use Plastics Directive, ook wel bekend als de ‘Europese Richtlijn wegwerpplastic en vistuig’, of in het kort: SUPD. Met de SUPD gaat Europa de strijd aan met plastic in het milieu. De Nederlandse overheid heeft de taak om de SUPD voor juni 2021 te vertalen naar Nederlandse wetgeving. Afgelopen juni publiceerde de Nederlandse overheid het Ontwerpbesluit, een wetvoorstel waarop iedereen kan reageren tijdens de consultatieronde die afgelopen zondag sloot.
'De Nederlandse overheid zet met het Ontwerpbesluit goede stappen, maar er zijn een aantal gemiste kansen. Het verminderen van het gebruik van plastic krijgt nog te weinig aandacht. Terwijl onze plastic consumptie nog altijd blijft stijgen.'
Reactie milieuorganisaties
Stichting De Noordzee schreef samen met Recycling Netwerk, Natuur & Milieu, Greenpeace, Wereld Natuurfonds, Plastic Soup Foundation en de Plastic Soup Surfer een reactie. De strekking daarvan is dat de Nederlandse overheid belangrijke stappen zet, maar ook nog kansen laat liggen voor de vermindering van het gebruik van wegwerpplastic, het hergebruik van verpakkingen en het realiseren van een circulaire economie in 2050.
Dit wegwerpplastic wordt verboden
De SUPD is goed nieuws voor de aanpak van afval in zee, want het is belangrijk om het afvalprobleem gezamenlijk aan te pakken. De SUPD biedt Nederland veel mogelijkheden om de aanpak van wegwerpplastic en de transitie naar een circulaire economie te versnellen. In het Ontwerpbesluit wordt aangekondigd dat de volgende soorten wegwerpplastic vanaf 3 juli 2021 verboden zijn:
- Wattenstaafjes
- Bestek, roerstaafjes, rietjes en borden
- Producten van oxo-degradeerbare kunststoffen (dit materiaal valt snel uit elkaar in de natuur)
- Ballonstokjes
- Piepschuim drankverpakkingen, bekers en eenpersoonsvoedselverpakkingen
Meer verantwoordelijkheid voor producenten
Een andere belangrijke focus van de SUPD is dat producenten van plastic producten die vaak in het milieu worden teruggevonden (zoals bijvoorbeeld sigarettenfilters, ballonnen en voedsel- en drankverpakkingen) meer verantwoordelijkheid moeten nemen om vervuiling te voorkomen. Wat deze verantwoordelijkheid precies gaat inhouden, wordt nog uitgewerkt in zogenaamde ministeriele regelingen.
Extra stappen nodig
Voor de Noordzee zijn zowel het verbod op verschillende soorten onnodig wegwerpplastic als het feit dat producenten meer verantwoordelijkheid wordt toegeschreven natuurlijk goed nieuws. Helaas zijn de ambities nog wel beperkt: er wordt bijvoorbeeld nog te weinig ingezet op preventie van het voorkomen van zwerfafval en het stimuleren van hergebruik van verpakkingen. Daarnaast wordt voor maar een klein aantal plastic producten consumptiereducties voorgesteld zoals plastic drinkbekers.
De SUPD is een belangrijke kans
De Algemene Rekenkamer was in 2019 kritisch op het huidige Nederlandse beleid en concludeerde: “Doelstellingen om de productie en het gebruik van plastics terug te dringen zijn er niet. Het huidige Nederlandse beleid is daarmee gericht op een beperkt deel van de plasticketen”. Dit geeft aan dat de vertaling van de SUPD een belangrijke kans is om ambitieuze doelen te stellen. In de gezamenlijke brief naar de Staatsecretaris Stientje van Veldhoven vragen wij de Nederlandse overheid om onze aanbevelingen over te nemen en ambities te verhogen.
Onze aanbevelingen
We stellen onder andere voor om ervoor te zorgen dat het gebruik van overbodige wegwerpproducten sterk wordt verminderd. Om deze transitie in gang te stellen zijn concrete doelstellingen op productniveau nodig: zowel voor de het verminderen van wegwerpproducten als voor het stimuleren van herbruikbare alternatieven. Ook zijn we van mening dat de lijst met producten waarvoor producenten afvalinzamelkosten en zwerfafvalkosten moeten betalen moet worden uitgebreid.