Het lozen van waswater door scrubbers in de scheepvaart moet worden verboden. Daarvoor pleitte Stichting De Noordzee, als onderdeel van de Clean Shipping Coalition, twee weken geleden bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) in Londen, de organisatie van de Verenigde Naties die verantwoordelijk is voor het wereldwijde (milieu)beleid voor de scheepvaart. Hoewel meerdere partijen zich achter het wetenschappelijk onderbouwde pleidooi scharen, ziet het er niet naar uit dat een internationaal verbod op scrubbers binnen handbereik is. We zullen ons de komende tijd dus vooral richten op kansen dichter bij huis: zoals in de Nederlandse havens.
Tijdens deze IMO-vergadering van een week, genaamd Pollution Prevention and Response (PPR), werden veel verschillende emissies van de zeevaart besproken, waaronder het lozen van scrubberwater door zeeschepen. De Clean Shipping Coalition, waar Stichting De Noordzee onderdeel van is, schreef een voorstel (submissie) dat wetenschappelijke onderzoeksresultaten presenteert en op basis daarvan voorstelt het lozen van scrubberwater wereldwijd aan banden te leggen. Totdat dit wereldwijde verbod geldt, beschrijft het voorstel de noodzaak om alvast maatregelen te nemen in kwetsbare gebieden, zoals de drukbevaren Noordzee.
Het probleem wordt verplaatst, maar niet opgelost
De meeste zeeschepen varen nog steeds op zware stookolie, een zeer vervuilende brandstof die te veel zwavel bevat voor de huidige milieunormen. Om toch aan de milieunormen voor luchtemissies te voldoen, hebben veel schepen een zwavelfilter oftewel ‘scrubber’ geïnstalleerd. Deze machines halen de zwavel uit de uitlaatgassen, zodat de uitlaatgassen aan de normen voldoen. Maar wat er overblijft is vervuild waswater, wat meestal direct in zee wordt geloosd. Op die manier wordt het probleem niet opgelost, maar verplaatst. Scrubbers maken van de zee een afvalputje. Omdat dit afvalwater o.a. zwavel, zware metalen en kankerverwekkende PAK’s bevat, leidt het lozen van dit afvalwater tot verzuring en verontreiniging van de zeeën en oceanen.
De echte oplossing: afstappen van zware stookolie
Per jaar wordt er wereldwijd ongeveer 10 miljard ton aan vervuild scrubberwater geloosd. Dit is bijna evenveel als de totale hoeveelheid lading die jaarlijks over zee wordt getransporteerd. Inmiddels bestaat er een lange lijst aan wetenschappelijke onderzoeksresultaten die aantoont dat het lozen van scrubberwater leidt tot ernstige vervuiling van de zeeën en oceanen. Het is daarom belangrijk dat schepen onmiddellijk stoppen met deze lozingen, bij voorkeur wereldwijd. Reders staan hier niet om te springen en wijzen erop dat ze hebben geïnvesteerd in scrubbers. Die investeringen zouden zichzelf over een lange periode moeten terugverdienen, maar uit recent onderzoek blijkt dat deze apparaten in 95% van de gevallen al tussen 1 en 5 jaar zijn terugverdiend. Buiten de disproportionele milieuvervuiling die scrubberwaterlozingen veroorzaken, zijn dus ook economische argumenten niet sterk genoeg om het langdurig blijven toestaan van scrubberwaterlozingen te rechtvaardigen.
Een échte oplossing is eenvoudig: zeeschepen kunnen varen op minder vervuilende brandstoffen dan zware stookolie en hebben dan geen scrubbers meer nodig. Deze brandstoffen zijn alleen iets duurder, en reders kiezen graag voor de goedkoopste optie. Dat levert ze financiële voordelen, maar de kosten worden door het mariene milieu gedragen. En uiteindelijk kunnen gevaarlijke stoffen in de voedselketen, maar ook vervuild zeewater, ook voor mensen een bedreiging vormen.
Verschillende belangen en vertragingstactieken
Tijdens de PPR-vergadering bij IMO waren er veel delegaties aan het woord over een eventueel verbod op scrubberwaterlozingen. Hierbij viel het op dat er bijzonder veel verschillende belangen spelen. Sommige delegaties spraken hun steun uit voor het door ons ingediende voorstel, terwijl anderen lieten blijken hier niets voor te voelen. Vooral Europese landen en milieuorganisaties staan positief tegenover de voorgestelde maatregelen. Maar olieproducerende landen, meerdere landen buiten Europa en de vertegenwoordigers van de industrie laten blijken de situatie graag te willen houden zoals deze is, en negeren daarbij de alarmerende wetenschappelijke onderzoeksresultaten. Verder vielen de verschillende vertragingstactieken op die sommige delegaties en vertegenwoordigers van de industrie gebruikten. Door nodeloos te hameren op irrelevante details, wordt de aandacht helaas afgeleid van waar het werkelijk om draait: zo snel mogelijk milieuvervuiling een halt toeroepen.
De grootste kansen liggen nu in de Noordzeeregio
Stichting De Noordzee is zeer tevreden dat we een voorstel tot een verbod op het lozen van scrubberwater op de tafel van de IMO hebben gelegd en dat alle delegaties er samen over hebben gesproken. Tegelijkertijd moeten we concluderen dat een wereldwijde aanpak van scrubberwaterlozingen nog niet binnen handbereik ligt. De wetenschappelijke resultaten liegen er niet om, maar veel landen en de vertegenwoordigers van de industriële belangen blijken hier geen boodschap aan te hebben en kiezen dus voor het doorgaan met het bewuste verontreinigen van de zeeën en oceanen, ten behoeve van financieel gewin. Gelukkig zien we ook dat steeds meer landen de nieuwe wetenschappelijke inzichten serieus nemen en positief staan tegenover aanscherping van de regelgeving.
Het gevaar van scrubberwaterlozingen wordt dus wel door veel landen ingezien. Uit recent onderzoek van de International Council on Clean Transportation (ICCT) blijkt dat er in totaal ruim 90 beperkingen zijn ingesteld in 45 landen. Maar in Noordwest-Europa blijken Nederland en Denemarken de enige landen te zijn zonder enige beperking rond het lozen van scrubberwater. Er is zelfs nog geen enkele Nederlandse haven die het lozen van dit afvalwater verbiedt, terwijl uit recent onderzoek van Zweedse wetenschappers blijkt dat scrubberwaterlozingen in havens erg schadelijk zijn voor de waterkwaliteit. Nederlandse havens kunnen op dit gebied een voorbeeld nemen aan nabije havens als Antwerpen en Hamburg, waar al een lozingsverbod geldt.
Wereldwijd milieubeleid maken is altijd een zaak van de lange adem en dus blijven we ons, samen met onze partners, inzetten voor een algeheel verbod op het lozen van scrubberwater. Het onderwerp staat internationaal op de agenda en dit zal zo blijven. Ondertussen hebben we ondervonden dat het vooral Europese landen zijn die positief staan tegenover aangescherpte maatregelen. Daarom zijn we van plan ons ook in te zetten op Europees niveau, en uiteraard op Noordzee-niveau en in Nederland zelf, om de urgentie van het probleem onverminderd onder de aandacht te blijven brengen en aan te sturen op het tegengaan van scrubberwaterlozingen.
