EU Restoration Law provides opportunities for the return of reefs to the North Sea – ENGLISH
De wet vloeit voort uit de EU-biodiversiteitsstrategie en is nogal een mijlpaal: het is de eerste ingrijpende natuurwet sinds de natuurrichtlijnen uit 1979 en 1992 die leidden tot de welbekende N2000-gebieden. Dat leverde dertig jaar geleden een netwerk van EU-gebieden op waarmee de meest bedreigde en ecologisch meest belangrijke natuurgebieden zouden moeten worden beschermd. Het is nu de hoogste tijd om een tandje bij te zetten op het gebied van natuurbescherming en om voor bescherming en herstel van de natuur evenveel ambitie te tonen als voor de toenemende menselijke activiteiten die op zee plaatsvinden, zoals windenergie.
De tanden van de biodiversiteitsstrategie
Want de natuur in de EU staat er niet goed voor. Met veel habitats en soorten op land en in zee gaat het slecht – of ze worden zelfs bedreigd. De natuurdoelen van de EU-biodiversiteitsstrategie waren nog niet juridisch bindend. Dit is waar de herstelwet om de hoek komt kijken: die kan worden beschouwd als de ‘tanden’ van de biodiversiteitsstrategie. Met deze wet worden de EU-landen wél verplicht hun natuur te herstellen. Wat nog niet duidelijk is, is hoeveel oppervlakte natuur dit moet zijn. Wij vinden het belangrijk dat deze doelstelling duidelijk en gekwantificeerd wordt, en tegen 2030 wordt bereikt. Wij pleiten ervoor om uiterlijk voor 2030 minstens 15% van de Europese zeeën te herstellen. Dit kan door actief herstel, zoals het terugbrengen van oesterriffen in de Noordzee (zie hieronder), of door passief herstel, wat gewoon betekent dat een gebied met rust wordt gelaten en zich zo beter kan ontwikkelen.
Natuur heeft intrinsieke waarde, maar een gezond ecosysteem komt ons daarnaast allemaal ten goede. Het is namelijk van essentieel belang voor de bestrijding van de klimaatcrisis, aangezien de oceaan een van de grootste CO2-opslagplaatsen ter wereld is. De oceaan slaat een kwart van de CO2 die door menselijke activiteit wordt uitgestoten op. Andere belangrijke ecosysteemdiensten zijn het geven van zuurstof, voedsel, zand, kustbescherming, energie en het bijdragen aan het algemene plezier en menselijk welzijn. Daar moeten toekomstige generaties ook van kunnen genieten.
De noodzaak van bodembescherming
Het uitsterven van oesterriffen is een van de grootste verliezen van de Nederlandse mariene natuur. Deze koudwaterriffen vormden een belangrijk onderdeel van het ecosysteem van de Noordzee. Riffen zorgen ervoor dat veel soorten kunnen schuilen, wonen en eten. Hierdoor ontstaat een overvloed aan leven, en dus een grotere biodiversiteit. Stichting De Noordzee werkt samen met partners aan het terugbrengen van deze riffen. Het programma De Rijke Noordzee van Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu werkt bijvoorbeeld aan het kweken van oesters in windparken op zee, waar bescherming is tegen bodemberoerende visserij zoals boomkorvisserij. Want ja, waar je deze riffen wilt herstellen, moet de bodem wel beschermd zijn. Op dit moment geniet helaas slechts 0,3% van de Nederlandse Noordzeebodem bescherming.
Bijzondere structuren op de bodem
Het is noodzakelijk om stukken van de Noordzee te beschermen. Deze gebieden kunnen ook worden gebruikt om andere rifbouwers te versterken, want niet alleen oesters maken riffen. In de Noordzee creëren ook sommige wormen structuren die als riffen op de zeebodem fungeren. Schelpkokerwormen en gestekelde zandkokerwormen (Lanice en Sabellaria) zijn twee voorbeelden van soorten die zulke zogeheten biogene riffen bouwen. Van Sabellaria werd gedacht dat ze niet in de Nederlandse Noordzee voorkwamen, tot ze in 2018 zijn gevonden tijdens een expeditie van DISCLOSE en OCEANA op de Bruine Bank, een ecologisch belangrijk gebied. Dit gebied is echter nog steeds open voor allerlei vormen van visserij en andere menselijke activiteiten.
Zet een tandje bij
De herstelwet is een kans voor de Noordzeenatuur. Wij roepen op om de herstelwet in te voeren en te gebruiken om dit soort belangrijke rifstructuren in de Noordzee te herstellen. Ook pleiten wij voor wettelijke bescherming van deze soorten onder de N2000-wetgeving. Het is tijd om een tandje bij te zetten als het gaat om onze natuurambitie. Zeker door de toenemende vraag naar verdere exploitatie van de toch al drukke Noordzee: zoals meer olie en gas, meer scheepvaart, meer windparken op zee, afvang en opslag van CO2 en potentiële energie-eilanden. Wij willen dat voor de bescherming en het herstel van de natuur dezelfde ambitie wordt getoond als voor deze economische activiteiten, om ervoor te zorgen dat menselijk gebruik in harmonie met de natuur kan plaatsvinden.