Ruim een derde van fossiele subsidies naar plastic productie
De presentatie van de Miljoenennota op 19 september jl. geeft duidelijkheid over de grootte van de fossiele subsidies in Nederland. Het gaat om een jaarlijks bedrag van tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro, hoger nog dan de geschatte 37,5 miljard door Somo, Milieudefensie en Oil Change International. De grootste fossiele subsidie van 14 miljard, ruim een derde, is voor de vrijstelling van accijns op fossiele olie voor plastic en andere kunststoffen. Het kabinet geeft aan dat een nieuwe nationale belasting ingevoerd kan worden op deze 14 miljard (maar maakt geen beloften).
Niet langer dweilen met de kraan open
Stichting De Noordzee roept op tot het dichtdraaien van deze geldkraan om zo de toevoer van nieuw plastic op de markt, en naar ons milieu, te stoppen. In aanloop naar het Circulaire Economie debat op 4 oktober in de Tweede Kamer is Stichting De Noordzee kritisch op hoe deze 14 miljard zich verhoudt tot beleid om te investeren in een circulaire economie met hergebruik. Het is zeer zorgelijk dat deze subsidies overeind blijven in een tijd waarin we het gebruik van Single Use Plastics juist moeten voorkomen, te beginnen met het stoppen van subsidies op onnodige plasticproductie.
Stichting de Noordzee doet al meer dan 20 jaar strandafvalonderzoek en ruimt sinds 2013 jaarlijks met duizenden vrijwilligers de Nederlandse stranden op. Daar vinden we een verontrustend aantal van 282 stuks afval per honderd meter. Bijna 90 procent van dat gevonden afval is plastic. De Noordzee is te vervuild maar het huidige systeem blijft plastic naar de zee dragen. Plastic blijft daar langdurig aanwezig met negatieve effecten voor mensen, dieren, planten en ecosystemen. Onderstaande figuur onderstreept nog eens dat de emissies van plastic productie en verbranding naar het milieu naar verwachting flink zullen stijgen tot 2050 (en verder).
De 14 miljard aan subsidie creëert bovendien een oneerlijk concurrentievoordeel voor virgin (plastic) grondstoffen ten opzichte van gerecycled materiaal, wat dan immers relatief duurder uitvalt. Dat effect saboteert de circulaire transitie. De fiscale voordelen in kaart brengen is een noodzakelijke eerste stap, maar gaat Stichting De Noordzee niet ver genoeg. Minder subsidies zijn essentieel om het tij te keren richting minder virgin plastic productie.
Oproep: een duidelijk plan voor afschaffing van de fossiele subsidie óf voor een investering in de circulaire economie
Stichting De Noordzee roept het kabinet op tot:
- Nederland beloofde in 2013 in G7-verband om alle inefficiënte fossiele subsidies voor 2025 af te schaffen. SDN ziet graag een evaluatie van de efficiëntie van de 14 miljard accijnsvrijstelling voor plastic en kunststoffen. Deze inzichten dienen vertaald te worden in een duidelijker afbouwplan en een tijdslijn in relatie tot afschaffing van de subsidie.
- Het creëren van een eerlijker speelveld dat de transitie naar een circulaire economie (ten aanzien van kunststofproductie) mogelijk maakt. Een afweging, als alternatief voor afschaffing, kan zijn dat het kabinet de subsidie gebruikt als middel om sneller stappen te zetten richting circulariteit.
- Europese en mondiale actie om snel in gesprek te gaan over de accijnzen. Dit doet recht aan nieuw beleid onder de Green Deal en aan internationale verdragen die Nederland heeft ondertekend ten aanzien van het milieu en klimaat.