Illegaal olie lozen op de Noordzee nog altijd de gewoonste zaak van de wereld

Een aanzienlijk deel van de scheepvaart op de Noordzee loost haar olie nog altijd illegaal op de Noordzee. Dit blijkt uit het vandaag verschenen rapport ‘Preventie van olielozingen op de Noordzee’ van de Universiteit van Tilburg. Jaarlijks wordt minstens een half miljoen liter olie geloosd, vooral ’s nachts, als het nog moeilijker is om schepen te controleren. De lozing van olie is de laatste decennia in totaliteit afgenomen, maar het is wel nog altijd doodsoorzaak nummer één van zeevogels. Stichting De Noordzee vindt de resultaten van het onderzoek schokkend.
Olie lozen op zee mag, stelt het internationale milieuverdrag voor de scheepvaart verdrag van de IMO (MARPOL), wanneer het mengsel een concentratie heeft van minder dan 15 ppm (parts per million) olie. Uit dit onderzoek blijkt dat veel schepen zich niet aan deze regel houden. De 15 ppm regel blijkt heel moeilijk te handhaven: het is niet zo moeilijk om de olieboekhouding (oliejournaal) te vervalsen en controle op lozingen en het vervolgen van daders is een helse klus. Dat zie je terug in dit onderzoek, waarin staat dat het vliegtuig van de Kustwacht meer en meer olievlekken ziet op nachtelijke uren, wanneer de pakkans klein is. Vanuit de lucht kun je wel vaststellen dat het om een olievlek gaat, maar voor het vervolgen van een dader zou je op zee monsters moeten nemen. Die mogelijkheden zijn er vaak niet. Ook schiet handhaving in de haven tekort om deze ingewikkelde wetgeving te controleren.
De toegestane 15 ppm regel is een verouderd compromis uit de jaren ’70 en ’80, gebaseerd op de schade die olie kan toebrengen aan zeevogels. Zeevogels sterven een langzame slopende dood als ze in aanraking komen met olie. Oliemengsels met minder dan 15 ppm hebben deze schadelijke werking op vogels niet, maar is zeer schadelijk voor plankton en ander zeeleven.
Naast het niet naleven van de regels en het falen van de handhaving, toont het onderzoek aan dat de mentaliteit aan boord van schepen nog altijd te wensen overlaat. Recentelijke incidenten met lozing van palmolie, paraffine en de niet afhoudende stroom van plastic dat uit zee op onze stranden aanspoelt, tonen dit aan. Een verouderde mentaliteit waarbij de zee vooral als afvalstortplaats wordt gezien past niet meer bij moderne bedrijfsvoering en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Stichting De Noordzee pleit al jaren voor een nul-emissie schip: niets meer overboord. Volgens ons moeten zeeschepen dan ook worden verplicht al hun olieafval af te geven. De Europese HOI richtlijn zou hiervoor aangescherpt moeten worden. Nu schrijft deze nog voor dat schepen in veel gevallen hun olieafval aan boord mogen bewaren tot de volgende haven.
Om de zeescheepvaart verder te verduurzamen, heeft Stichting De Noordzee de zogenaamde Clean Shipping Index (CSI) in Nederland geïntroduceerd. Met behulp van een index van de duurzaamheidsprestaties van rederijen kiezen steeds meer ladingeigenaren gestimuleerd voor rederijen die schoner varen.