Minister Schultz Van Haegen kiest niet voor de M van Milieu

Auteur: Edo Donkers, projectleider Scheepvaart
Bij de opening van de Europoort conferentie op 5 november jl. in Rotterdam verklaarde minister Schultz –van Haegen dat Nederland niet akkoord moet gaan met Europese maatregelen die luchtvervuiling van schepen tegengaan. Alleen op mondiaal niveau zouden milieumaatregelen verantwoord zijn, want alleen dan is er sprake van een zogenaamd ‘Level Playing Field’ (gelijke concurrentieverhoudingen). Stichting De Noordzee vindt dit een onverstandige en kortzichtige strategie.
In 2008 is, na jarenlang onderhandelen, binnen de Internationale Maritieme Organisatie (de VN organisatie IMO) het wereldwijde verdrag voor emissies eindelijk aangescherpt. Onderdeel daarvan is een emissiebeperking in bepaalde zeegebieden, zoals de Noordzee. Zeeschepen mogen daardoor op de Noordzee veel minder zwavel uitstoten dan voorheen. Ook is er een NOx Emission Control Area (NECA) voor de Noordzee, met uitstootbeperking van stikstofoxiden (NOx, een belangrijke veroorzaker van smog).
Uitstellen en terugdraaien
Europa vormt, net als de Verenigde Staten, een belangrijk blok van landen dat de ontwikkelingen in de IMO een belangrijke duw voorwaarts heeft gegeven. Maar er is ook een groeiende coalitie van landen, zoals Rusland en China, die de IMO afspraken eigenlijk allemaal willen uitstellen en terugdraaien. Deze landen zullen op de volgende milieuvergadering bij de IMO van begin volgend jaar de invoering van uitlaatgasreiniging (door bijv. katalysatoren) van NOx per 2016 proberen te dwarsbomen. Deze regeling zou voor nieuwe scheepsmotoren gaan gelden, en daarmee slechts een klein begin vormen met het opschonen van de scheepvaart. Als Nederland en andere landen niets doen wordt die maatregel en vele andere milieuvooruitgang onder druk van Rusland en andere landen teniet gedaan. Zo blijft de scheepvaart de ‘smeerpoets’ van de mondiale economie.
Discutabel
Europese samenwerking zal heel belangrijk zijn om tegenwicht te bieden aan deze krachten. En als het nodig blijkt, moet dat met eenzijdige Europese maatregelen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat milieumaatregelen in de concurrerende havens Hamburg, Rotterdam en Antwerpen, niet of nauwelijks voor concurrentieverstoring zorgen. Het Level Playing Field argument van de minister is dus een zeer discutabele.
Nederland heeft met een immens havengebied bij uitstek te maken met milieu- en leefbaarheidsproblematiek door de scheepvaart. Met grote regelmaat worden de luchtkwaliteitsnormen in steden rondom de Rotterdamse haven niet gehaald. Een belangrijke reden hiervoor is dat de achtergrondconcentratie van veel stoffen erg hoog is. De scheepvaart draagt zeer veel bij aan deze achtergrondconcentratie. Sterker nog, de scheepvaart is hard op weg op per 2020 de grootste europese uitstoter van NOx te worden. Dit beperkt ook de groeimogelijkheden van een haven als Rotterdam.
Luchtverontreiniging in steden
De minister gaat met haar uitspraken voorbij aan het belang van bescherming van de gezondheid van Nederlandse en Europese burgers. De kosten voor de gezondheidszorg in Europa door de hoge luchtverontreiniging door de scheepvaart zullen zonder maatregelen verder stijgen, en zijn al in de orde van tientallen miljarden euro. Per jaar zorgen deze emissies in Europa naar schatting voor 50.000 vroegtijdige sterfgevallen bij kwetsbare groepen als hart- en longpatiënten.
Stichting De Noordzee heeft een belangrijke rol gespeeld in de aanscherping van internationale verdragen, zowel mondiaal als europees, en begrijpt niet waarom de minister deze uitspraken doet. Europese initiatieven, hetzij binnen de IMO, of als nodig vooruitlopend op IMO beleid, zijn juist nu hoognodig om het internationale tij te keren. De minister zou er beter aan doen verdere verduurzaming van de sector te stimuleren door snelle invoering van schone motoren en reinigingstechnieken als katalysatoren, schonere brandstoffen en het bevorderen van schone innovatie.
Kort gezegd: de minister zou de ‘M’ in haar takenpakket serieuzer moeten nemen!