In het prachtige natuurgebied de Kwade Hoek, dat in Zuid-Holland langs de Noordzee ligt, spoelt al jaren veel afval aan. Dit valt ook op tijdens onze jaarlijkse Boskalis Beach Cleanup Tour. In 2020 trok vereniging Natuur- & Landschapsbescherming Goeree-Overflakkee (NLGO) aan de bel bij Schone Rivieren. Stichting De Noordzee is vervolgens samen met de vrijwilligers van NLGO, Wageningen University & Research (WUR), Universiteit Utrecht (UU) en IVN Natuureducatie een onderzoek gestart om het afvalprobleem in kaart te brengen.
Een prachtig natuurgebied
De Kwade Hoek is een uniek, dynamisch en kwetsbaar natuurgebied dat wordt beheerd door Natuurmonumenten. De afgelegen plek is een belangrijk broedgebied voor onder andere de tureluur, scholekster en kievit. Ook overwinteren er tientallen lepelaars.
De Kwade Hoek is dankzij haar unieke biodiversiteit aangewezen als een ‘Natura-2000’-natuurgebied. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, met als doel de meest waardevolle en bedreigde dieren, planten en leefgebieden te beschermen. Een groot deel van de Kwade Hoek is in het broedseizoen gesloten voor bezoekers. Het afgelopen ‘corona-jaar’ genoten steeds meer bezoekers van de brede stranden en prachtige luchten.
Onder invloed van de zee
Vroeger werd het gebied ook wel de “kwaaien hoek” genoemd, wat verwijst naar de verraderlijke stroming en zandbanken waardoor menig schip is vergaan. De Kwade Hoek wordt niet beschermd door dijken en staat dus onder directe invloed van de zee. In de winter stroomt het zoute water via geulen en kreken ver het gebied in. Het overstroomt ook regelmatig. Kortom, de Noordzee is hier de baas.
Handmatig schoonmaken
Al jaren wordt hier door betrokken vrijwilligers handmatig afval opgeruimd. Deze opruimacties worden georganiseerd door Natuurmonumenten, ‘Doe mee, samen voor een schoon Goeree-Overflakkee’ en NLGO. Bij het opruimen laten de vrijwilligers organisch materiaal zoals aangespoeld zeewier zoveel mogelijk liggen. Op deze manier wordt de natuur zo min mogelijk verstoord.
Afgelopen februari meldde Natuurmonumenten dat er veel meer afval aanspoelde. Wanneer het eb wordt, blijft er veel klein plastic achter in het natuurgebied, zoals stukjes plastic en bijvoorbeeld plastic wegwerpbekertjes. Natuurmonumenten voelde zich genoodzaakt om een calamiteitenmelding te doen bij Rijkswaterstaat en de gemeente Goeree-Overflakkee. Inmiddels heeft de gemeente extra mankracht ingezet om te helpen bij het opruimen van het aangespoelde afval.
“De inzet van vrijwilligers om het gebied schoon te houden, is enorm. Weer of geen weer, er wordt altijd opgeruimd. Wel blijft het dweilen met de kraan open. Het afval blijft maar komen. De plasticvervuiling moet stoppen in dit kwetsbare gebied”
Anne Los, boswachter Natuurmonumenten
Onderzoek naar de bronnen van het afval
Stichting De Noordzee gaat het verzamelde afval samen met de WUR en IVN analyseren. Door de enorme inzet van de vrijwilligers is er inmiddels al meer dan 3.000 kilo afval opgeruimd op een strook van 6,5 kilometer strand. Rijkswaterstaat faciliteert de opslag van het afval in containers vanuit de Zwerfafvalophaalregeling.
Een representatief deel van het verzamelde afval wordt in een zogenaamde ‘Litter-ID’-sessie verder onderzocht om de bronnen ervan te achterhalen. In zo’n sessie wordt het afval door het onderzoeksteam geanalyseerd, samen met lokale betrokkenen. Hierbij worden alle aanwijzingen over de mogelijke herkomst, bronnen en oorzaken in kaart gebracht, zoals o.a. taal op etiketten. Daarnaast wordt er gekeken naar aangroei op aangespoeld afval. Soorten zoals zeepokken kunnen zich bijvoorbeeld nestelen op plastic afval. Als er uitheemse soorten worden aangetroffen kan dit ook informatie geven over de bron van het afval. Tevens wordt er gekeken of deze soorten een gevaar kunnen opleveren voor de plaatselijke natuur.
De resultaten bieden handelsperspectief om het afvalprobleem van de Kwade Hoek bij de bron aan te pakken en zo de vervuiling te stoppen.
De eerste resultaten van de Litter-ID sessie worden deze zomer verwacht. Het project wordt mede ondersteund door Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid (WNZ) en gemeente Goeree-Overflakkee, bij de uitvoering van de eerste fase van het onderzoek.
