PUBLICATIE IN DE VOLKSKRANT – 29 AUGUSTUS 2016
Floris van Hest – Directeur Stichting De Noordzee
Zaterdag stoomden Nederlandse vissers met een groot aantal schepen de Rotterdamse haven op. Ze protesteerden daarmee tegen visserijmaatregelen op de Noordzee – maatregelen die, zo vrezen de vissers, hun voortbestaan bedreigen.
De zorgen van de vissers zijn begrijpelijk. Ze moeten zich aanpassen in een veranderende wereld waar steeds meer oog is voor duurzaamheid. De maatregelen zullen van invloed zijn op de manier waarop ze hun vak uitoefenen. Maar ze zijn hard nodig voor een gezonde Noordzee – waarin natuur én visserij kunnen floreren.
Met een grootte van anderhalf keer het landoppervlak, is ‘ons’ deel van de Noordzee het grootste stuk Nederland. Het biedt een thuis aan vele schitterende diersoorten en is een van de meest voedselrijke zeeën ter wereld. Van oudsher was de hele Noordzee vrij vis-jachtterrein.
Toen in de laatste decennia van de vorige eeuw overbevissing een ernstig probleem werd, waren strengere wetgeving en een beter beheer nodig. Net als nu klonken er toen felle protesten. Maar de maatregelen wierpen vruchten af: verschillende visbestanden zijn weer gezond.
Gedegradeerd ecosysteem
De visserij heeft echter ook een grote impact op de Noordzeenatuur. Een groot deel van de Nederlandse visvangst gebeurt door met zware netten over de bodem te slepen. Dat heeft schadelijke effecten zoals een hoge bijvangst en beschadiging en verschraling van de Noordzeebodem en daarmee de gehele Noordzee. Wetenschappers noemen het Nederlandse deel van de Noordzee dan ook een zwaar gedegradeerd ecosysteem en noemen sleepnettenvisserij hierbij als belangrijkste oorzaak.
De grootste doorn in het oog van de vissers die zaterdag hun protest lieten horen, is de ‘aanlandplicht’. Deze Europese maatregel bepaalt dat ongewenste bijvangsten drastisch verminderd dienen te worden. Door de aanlandplicht worden grote bijvangsten een kostenpost voor vissers omdat schaarse ruimte aan boord ingenomen wordt door bijvangst die ‘aangeland’, aan wal gebracht moet worden.
De ongewenste bijvangsten zijn enorm, in sommige Noordzeevisserijen tot 75 procent van de totale vangst. Ze ontstaan omdat de sleepnetten weinig onderscheid maken in welke vis ze vangen. De bijvangsten worden overboord gezet en veruit het grootste gedeelte van de vis en andere dieren overleeft dit niet. Los van de de voedselverspilling, heeft de hoge bijvangst er ook voor gezorgd dat populaties van vele bijzondere Noordzeesoorten, waaronder haaien en roggen, gedecimeerd zijn.
De aanlandplicht is niet de enige oplossing om de Noordzee gezond te maken. Ook het invoeren van beschermde gebieden vormt een belangrijk deel van de puzzel. Op dit moment is slechts 1,4 procent van de Noordzeebodem echt beschermd. Het invoeren van meer beschermde gebieden is een van de meest effectieve manieren om de negatieve gevolgen van sleepnetvisserij te compenseren. De bescherming van een uniek Noordzeegebied zoals het Friese Front, leidt slechts voor een fractie van de honderden visserijbedrijven tot een tijdelijke en geringe inkomstenderving.
Windparken
Een laatste pijnpunt voor de vissers zijn de windparken. Uit de feiten over de windparken blijkt dat het ruimte-argument relatief is. Diverse sectoren, alle van groot belang voor de Nederlandse economie, claimen en gebruiken ruimte op de Noordzee.
Windparken beslaan momenteel slechts 0,2 procent van de Nederlandse Noordzee, net als de olie- en gaswinning. Zelfs wanneer de windparken die tot 2023 in het kader van het Energieakkoord zullen worden gebouwd operationeel zijn, beslaan de windparken nog maar 2 procent. Nu is ruim 95 procent van de Noordzee voor enige vorm van visvangst beschikbaar. Lang niet al deze ruimte is nodig om de quota op te vissen.
Er wordt de laatste jaren goed verdiend binnen de visserij, niet in de laatste plaats door meer aandacht voor duurzaamheid. En dat biedt kansen, een sector waarin winst wordt gemaakt heeft ruimte voor innovatie. Om deze mooie bedrijfstak in Nederland toekomstbestendig te maken moet de sector nu stappen zetten: innoveren om bijvangst te reduceren en akkoord gaan met meer beschermde Noordzeegebieden. Op deze manier kunnen wij tot in lengte der dagen genieten van onze heerlijke Nederlandse vis én trots zijn op onze unieke Noordzee natuur.
Link naar publicatie: volkskrant.nl