Verklaring ondertekend voor beschermen unieke waarden van het kwetsbare Waddengebied

Hiermee verklaarden de organisaties grens- en sectoroverschrijdend te willen samenwerken. Het ondertekenen van deze verklaring wordt gezien als de start van een langdurige samenwerking op trilateraal niveau, waarvoor in de afgelopen anderhalf jaar in twee projecten de eerste stappen zijn gezet door verschillende havens en milieuorganisaties. 

De Waddenzee is het grootste getijdengebied ter wereld en strekt zich uit langs de kusten van Nederland, Duitsland en Denemarken. De waarde van het gebied is algemeen bekend. Zo heeft UNESCO het gebied aangemerkt als Werelderfgoed en de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) als Particularly Sensitive Sea Area (PSSA). Dit leidt echter niet direct tot minder druk op het milieu. Veel havens zijn immers gehuisvest in het Waddengebied en de scheepvaart is er actief. Toenemende commerciële activiteiten zijn een bedreiging voor de unieke waarde (Outstanding Universal Value, OUV) van het Waddengebied. 

Om deze bedreiging het hoofd te bieden, is er behoefte aan kennisuitwisseling en samenwerking. Zo kunnen we dit bespreken en oplossingen vinden. Het Waddengebied behoort tot drie landen: Nederland, Duitsland en Denemarken. Om de mogelijkheden tot een trilaterale samenwerking te verkennen, zijn in 2021 twee projecten van start gegaan. Het project waarin Stichting De Noordzee vertegenwoordigd is, richtte zich op kennisoverdracht en het uitwisselen van best practices rond de bescherming van de Waddenzee en de toename van de haven- en scheepvaartactiviteiten op een grens- en sectoroverschrijdend niveau. Dit project werd ondersteund door de Wadden Sea Board (WSB). Het andere project wordt ondersteund door de Deutsche Bundesstiftung Umwelt (DBU). 

De Trilaterale Ministersconferentie (Trilateral Governmental Conference) vindt eens in de vier jaar plaats en gaat over de bescherming van het Werelderfgoed Waddenzee. Tijdens de conferentie dit jaar in Wilhelmshaven zijn de resultaten gepresenteerd van de twee bovengenoemde projecten en werden deelnemers aan de conferentie geïnformeerd over de verschillende activiteiten. 

De op de conferentie ondertekende verklaring werd gezamenlijk ontwikkeld door de partners van beide projecten en is in te zien via deze link. De deelnemende partijen verklaren samen te willen werken om kennis en best practices uit te wisselen voor de verduurzaming van scheepvaart- en havenactiviteiten in de Waddenzee. Doordat partijen uit Nederland, Duitsland en Denemarken zijn aangesloten, zal er een grensoverschrijdende kennisuitwisseling plaatsvinden. Daarnaast zijn verschillende sectoren vertegenwoordigd: de milieusector, scheepvaartsector en havens. Een dergelijke grens- en sectoroverschrijdende samenwerking kan een stimulans zijn voor de verduurzaming van de activiteiten in de regio. 

Tijdens de conferentie hebben de Waddenvereniging en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat als onderdeel van het project een workshop georganiseerd over de geleerde lessen van de containerramp met MSC Zoe en hoe we containervervoer veiliger kunnen maken. Tijdens deze workshop presenteerden de International Union of Marine Insurance (IUMI, de verzekeraars) en de World Shipping Council (WSC, de containervaart) wat zij doen om containerverlies te beperken. Verder lichtte MARIN hun onderzoeksresultaten naar aanleiding van de ramp met de MSC Zoe toe. Tot slot vertelde de Waddenvereniging over het project CleanUpXL, waarin de resterende 800.000 kg MSC Zoe–afval van de zeebodem wordt opgeruimd. Door middel van foto’s en video’s kregen de deelnemers te zien wat voor afval van de zeebodem wordt gehaald na het verlies van containers. Zo kregen deelnemers een beeld van de gevolgen van containerverlies. 

Eind 2021 publiceerde Stichting De Noordzee, in samenwerking met WNF Duitsland en een externe consultant, een rapport over de PSSA-status van de Waddenzee. Aangezien IMO dit gebied heeft aangewezen als PSSA, betekent dit dat de maritieme sector op de hoogte is van de kwetsbaarheid van het gebied. Zodoende zou de relevantie van bescherming al bekend moeten zijn, wat aanknopingspunten biedt om voorstellen bij IMO neer te leggen die concrete beschermende maatregelen beschrijven.  

De aanwijzing van het gebied als PSSA gebeurde in 2002, inmiddels al twintig jaar geleden. In deze periode is het gebied veranderd en daarom is het de vraag of de beschermende maatregelen nog wel toereikend zijn. In het rapport worden scenario’s geschetst voor mogelijke nieuwe beschermende maatregelen in de Waddenzee. Met dit rapport kunnen we de efficiëntie van de PSSA-status op trilateraal niveau bespreekbaar maken en een basis vormen voor verdere reflectie. Het rapport kan bovendien gebruikt worden door alle belanghebbenden in de Waddenzee. 

Ten slotte heeft Stichting De Noordzee een informatiepakket opgesteld waarin de projectresultaten worden besproken. Dit document is daarmee relevant voor geïnteresseerden in de verschillende resultaten van dit project. Het informatiepakket is opgesteld in het Engels, Nederlands, Duits en Deens. De Nederlandse versie is beschikbaar via deze link en geeft een overzicht van wat er tijdens het project is bereikt.  

Alle opgeleverde projectresultaten zullen in de nabije toekomst helpen bij het samenwerken aan de verduurzaming van de haven- en scheepvaartactiviteiten in en rond de Waddenzee. Met de gezamenlijke verklaring ligt er een kansrijke uitgangssituatie om kennis en best practices met allerlei belanghebbenden te delen, zonder belemmering van grenzen tussen landen of sectoren. Op die manier kan de unieke waarde van het Waddengebied gewaarborgd blijven, terwijl deze samen gaat met de ontwikkeling van duurzame commerciële activiteiten.