Nederlandse vissers en natuurorganisaties verschillen soms van mening over wat het beste is voor de Noordzee. Maar over één ding zijn ze het helemaal eens: het belang van een schone Noordzee. Uitbreiding van het statiegeldsysteem is een stevige stap in de goede richting die onze Tweede Kamer 15 maart kan zetten.
De Noordzee is een rijke zee met een prachtige natuur, en al eeuwenlang een bron van voedsel en welvaart voor Nederland. Het is dus belangrijk om goed voor de Noordzee te zorgen. En vooral: om te zorgen dat ze schoner wordt. Want dat is echt nodig, zo blijkt uit het jaarlijkse strandafvalonderzoek dat Stichting De Noordzee sinds 2004 in opdracht van Rijkswaterstaat uitvoert. Marien zwerfafval is een wereldwijd groeiend probleem, waar ook de Noordzee sterk mee te kampen heeft.
Waaruit bestaat dat afval? Vooral uit héél veel plastic. Op plaats 1 van de meest gevonden afvalitems staan netten, touwen en vispluis. Vispluis zijn die blauwe en oranje plastic draadjes die je veel op het strand vindt. Dit wordt onder sleepnetten gebonden om de netten te beschermen. Door slijtage komt het vispluis in zee en op strand terecht. Op plaats 2 staan stukjes plastic kleiner dan 50cm. En op 3 staan plastic doppen. Per 100m strand liggen er gemiddeld 19 doppen en 5 plastic flesjes [1].
De visserijsector neemt steeds meer de verantwoordelijkheid voor haar aandeel in het afvalprobleem. Een voorbeeld. De laatste jaren participeert VisNed actief in een innovatief traject waarin gewerkt wordt aan het tegengaan van vervuiling door vispluis. Via de Green Deal – Visserij voor een Schone Zee werkt VisNed samen met visserijhavens, afvalinzamelaars en NGO’s om zwerfvuil in de Noordzee te verminderen door betere inzameling van scheepsafval en recycling van oude visnetten.
Met het programma “Fishing for Litter” waarmee opgevist afval aan land wordt gebracht, helpen de vissers bovendien afval aanwezig op de zeebodem te verwijderen. Meer dan 200 ton in 2017. Vroeger was het heel normaal dat afval overboord ging. Sinds 2013 is het verboden om afval te lozen op zee. Veel is positief veranderd in de afgelopen jaren. Maar het kan nog altijd beter. De afvalkraan moet verder dichtgedraaid worden. Opruimen van afval op het strand, van de zeebodem blijft symptoom bestrijding; voorkomen dat afval überhaupt in zee terecht komt is en blijft de beste oplossing.
De afgelopen twee decennia is het gebruik van kleine plastic flesjes voor water en frisdrank explosief gestegen. Jaarlijks worden er 750 miljoen kleine plastic flessen en 650 miljoen grote plastic flessen geconsumeerd in Nederland[2]. Om de vervuiling van plastic zwerfafval tegen te gaan, is uitbreiding van het statiegeldsysteem nu nodig. Het heffen van statiegeld is een internationaal bewezen effectief middel. De mens reageert goed op prijsprikkels, en afval dat geld waard is, wordt minder snel weggegooid. De vele duizenden plastic doppen en halve literflesjes die Stichting De Noordzee ieder jaar van de stranden opruimt – zouden er veel minder aanspoelen als je ze kon inleveren voor statiegeld.
Stichting De Noordzee en VisNed doen daarom gezamenlijk de volgende oproep: breid het statiegeldsysteem uit naar plastic halve liter flesjes (inclusief dop) en blikjes. Zo komt een echt schone Noordzee verder binnen handbereik.
Pim Visser – directeur VisNed
Floris van Hest – algemeen directeur Stichting De Noordzee