Internationale ambities, maar te weinig daden
De conferentie onderstreepte opnieuw het belang van het VN-verdrag voor het behoud en duurzaam gebruik van mariene biodiversiteit op volle zee (het BBNJ-verdrag), dat twee jaar geleden werd gesloten. Dat verdrag verplicht landen om tegen 2030 voor minstens 30% van de oceaan buiten nationale jurisdictie tot de oprichting van beschermde mariene gebieden, milieueffectrapportages voor schadelijke activiteiten, eerlijke verdeling van genetische hulpbronnen en ondersteuning voor ontwikkelingslanden bij onderzoek en technologie. Toch zijn er tot op heden slechts vijftig ratificaties binnen – terwijl er zestig nodig zijn om het verdrag in werking te laten treden. Nederland behoort nog altijd niet tot de ratificerende landen.
“Het is bemoedigend dat oceanen wereldwijd op de agenda staan, maar het contrast met de afwezigheid van Nederlandse politieke vertegenwoordiging was pijnlijk. Terwijl onze Noordzee ecologisch in slechte staat verkeert, lopen we internationaal achter op het gebied van bescherming. De urgentie is groot, nu is het tijd voor concrete actie.”
Ewout van Galen, directeur van Stichting De Noordzee
Beschermde gebieden: op papier beschermd, in praktijk bedreigd
Tijdens de conferentie was er veel kritiek op het gebrek aan effectieve bescherming van zogeheten Marine Protected Areas (MPA’s) binnen de EU. De Europese Commissie lanceerde in Nice de ‘EU Ocean Pact’ als ambitieuze stap voorwaarts, maar concrete maatregelen om destructieve visserijmethoden, zoals bodemberoerende visserij (sleepnetten), uit beschermde gebieden te weren, bleven uit.
Terwijl landen als het Verenigd Koninkrijk al stappen zetten om bodemberoerende visserij in beschermde gebieden te verbieden, blijven EU-lidstaten achter. In Frankrijk werd een verbod aangekondigd op bodemberoerende visserij in 4% van de nationale wateren – maar dat betrof juist gebieden waar helemaal geen sleepnetvisserij plaatsvindt. Portugal breidde het netwerk van beschermde gebieden uit, maar een degelijk beheerplan ontbreekt. Spanje toonde tegenstrijdige signalen door enerzijds een uniek rif te beschermen, maar tegelijkertijd destructieve visserij publiekelijk te blijven verdedigen.
“Van de beschermde natuurgebieden in de Nederlandse Noordzee is momenteel een fractie echt beschermd tegen bodemberoerende sleepnetvisserij, slechts 5% van onze zee. Zolang activiteiten zoals bodemsleepnetvisserij, zandwinning en gasboringen gewoon doorgaan, blijft bescherming een papieren werkelijkheid. De zee heeft rust en ruimte nodig om te herstellen – voor natuur, klimaat en mens.”
Nina Fieten, projectleider Natuurbescherming
Positieve noot: oceaan op de wereldkaart
Ondanks het uitblijven van harde afspraken, was de conferentie wel een belangrijke stap. Het feit dat oceanen op hoog politiek niveau worden besproken, is een erkenning van hun cruciale rol voor het leven op aarde. Maar het contrast met de politieke afwezigheid van Nederland was groot.
Stichting De Noordzee roept het nieuwe kabinet op om internationaal leiderschap te tonen, het BBNJ-verdrag te ratificeren en eindelijk werk te maken van echte bescherming van onze Noordzee.