In totaal zijn er op de kusten van verschillende Noordzeelanden, waaronder Nederland, nu 29 potvissen gestrand. Bijna dagelijks verschijnt er een bericht dat er weer één of meerdere dieren gestrand zijn. Grote vraag is: waarom spoelen er zoveel potvissen aan op de Noordzeekusten? Wij belden met zeezoogdierenonderzoeker dr. MF Leopold.
Volgens de onderzoeker zijn er twee mogelijke oorzaken van de strandingen:
1. Een grote groep potvissen heeft een verkeerde afslag genomen waardoor 29 of meer potvissen de ondiepe Noordzee in zijn gezwommen. Daarna is de groep opgesplitst in kleinere groepen die zijn gestrand. Als het gaat om een uiteengevallen groep, dan is dat triest, maar potvissen strandingen zijn van alle tijden.
2. Er is een reden waarom meerdere groepen potvissen de fout maken de Noordzee in te zwemmen. Als dit zo is, dan is het belangrijk deze oorzaak te leren kennen. Een mogelijke oorzaak kan een natuurlijk fenomeen zijn, zoals sterke zonnewind die kan leiden tot maskering van het aardmagnetisch veld. Of het kan komen door menselijke activiteiten, zoals hard onderwatergeluid, bijvoorbeeld veroorzaakt door seismisch onderzoek. Hierover is echter nog niets bekend.
Momenteel wordt onderzocht of de potvissen afkomstig zijn uit één of meerdere groepen.
Eén groep?
Als het om 1 groep potvissen gaat die later uit elkaar is gevallen, zijn deze waarschijnlijk al tussen Noorwegen, IJsland en de Faeröer Eilanden een verkeerde richting in geslagen. Helaas is het niet mogelijk om met een genetische test na te gaan of de potvissen die in verschillende 
gebieden gestrand zijn tot dezelfde groep behoren. Dit omdat het om allemaal jonge mannetjes gaat. Jonge potvis mannetjes worden op zekere leeftijd uit de oudergroep verstoten en zwerven daarna in groepen van vrijgezelle mannetjes rond. Individuen binnen zo’n ‘bachelor groep’ zijn dus niet genetisch verwant.
Meerdere groepen?
Achterhalen of het om één of meerdere groepen gaat kan mogelijk door het onderzoeken van de maaginhoud. Er kan sprake zijn van meerdere groepen als de individuen van één kleine groep wezenlijk andere maaginhoud hebben dan de individuen uit een andere groep. Een andere aanwijzing voor meerdere groepen is de tijd tussen de strandingen. Er zit een tijdsspanne van enkele weken tussen de eerste strandingen en de meest recente strandingen van 10 levende potvissen in Duitsland en 1 laatste levende potvis in Engeland. Wanneer de 10 “Duitse” potvissen afkomstig zijn uit dezelfde groep als diegene die als eerste zijn gestrand, houdt dit in dat zij 
nog enkele weken ongezien door de Noordzee hebben gezworven. Is het mogelijk dat één kleinere groep van zulke grote dieren enkele weken ongezien in de Noordzee zwemt?
Het is nu dus nog niet duidelijk wat de oorzaak van de strandingen is. In de diverse landen worden de dode potvissen onderzocht. We houden de berichtgeving in de gaten.
Foto’s: (C) M. Siemensma