Wat betekent klimaatverandering voor de Noordzee?

De toename van CO2 en de stijgende temperaturen wereldwijd zorgen ervoor dat onze zeeën veranderen. Dat terwijl we zo afhankelijk zijn van de zee voor voedsel, natuur en handel. De gevolgen van klimaatverandering zijn zichtbaar op verschillende vlakken. 

Vanwege klimaatverandering en de opwarming van de aarde hebben we te maken met een alsmaar sneller groeiende zeespiegel. De belangrijkste oorzaak hiervoor is het uitzetten van opwarmend zeewater en het smelten van gletsjers en landijs. Sinds begin jaren negentig is de zeespiegel met minimaal acht centimeter gestegen. Dat is ongeveer anderhalf keer zo snel als de gemiddelde stijging van een eeuw geleden. En de zeespiegel zal alleen nog maar verder stijgen als we klimaatverandering geen halt toeroepen, waardoor overstromingen dreigen. 

Een hogere zeespiegel betekent dat duinen, dijken en stormvloedkeringen zwaarder worden belast. Stranden kunnen hierdoor mogelijk meer onder water komen te staan, waardoor een deel van ons land weer verandert in zee. Ook komt er door deze stijging steeds meer zout water het land binnen via de kust en rivieren. Dat is schadelijk voor de zoetwatervoorziening die we gebruiken voor onder andere drinkwater.

Wanneer de temperatuur wereldwijd stijgt, warmt logischerwijs ook de Noordzee op. Dit kan allerlei gevolgen hebben, zoals veranderingen in de verspreiding en het aantal vissen en andere soorten Noordzeedieren. Zo zie je dat soorten die van koud water houden, zoals bijvoorbeeld de kabeljauw of de schol, steeds verder weg naar het noorden trekken, naar koelere wateren. Dit zijn belangrijke commerciële vissoorten, soorten waarop veel gevist wordt. Deze veranderingen hebben dan ook gevolgen voor de Nederlandse visserijsector. 

Daartegenover staat dat soorten die juist meer van warm water houden vanuit het zuiden meer naar ons toetrekken. Een soort die steeds vaker in onze Noordzee wordt aangetroffen, is het zeepaardje. Dit magnifieke beestje houdt van ondiep en relatief warm water. Vooral het kortsnuitzeepaardje wordt steeds vaker gespot in onze zee. Ook zien we dat de populatie van verscheidene soorten juist verslechtert. Zo is de Noordzeeharing in de zuidelijke Noordzee in aantal afgenomen. 

Daarnaast vinden er verschuivingen plaats in de timing van seizoensgebonden gebeurtenissen zoals de aankomst van trekvogels. Ook de visdief komt eerder aan in de Nederlandse Noordzee doordat er veranderingen in de oceaanstromingen plaatsvinden.

Een ander aspect waar klimaatverandering kan optreden, is de Golfstroom. Deze oceaanstroming transporteert veel warmte en is daarom belangrijk voor het klimaat. Warm water wordt van de evenaar naar de polen vervoerd waar het afkoelt en zinkt. Daarna stroomt dit water weer terug richting de evenaar. Dit resulteert in een wereldwijde omloop dat de temperatuur op aarde regelt. Het zorgt ook voor zuurstof toevoer naar diepere wateren.  

Klimaatverandering heeft door verdamping, neerslag en het smelten van de polen een vertragend effect op de Golfstroom. Dit kan grote gevolgen hebben voor het leven in de Noordzee. Zo zouden veranderingen in de Noord-Atlantische stroming kunnen leiden tot verschuivingen in de verspreiding van plankton en vispopulaties.  

Verzuring is het gevolg van het hoge gehalte CO₂ in de lucht. Hoe meer CO₂ in de lucht, door bijvoorbeeld fossiele brandstoffen, hoe meer CO₂ in het zeewater. Daar lost het op tot koolzuur, wat de zuurtegraad van het water verlaagt. Hoe lager de zuurtegraad, hoe zuurder het water. Volgens modellen is de Noordzee gemiddeld zo’n 17 procent zuurder geworden tussen 1970 en 2006. Dat is een relatief snelle groei.

Deze verzuring heeft ernstige gevolgen voor het leven in zee. Verzuring kan het voor zeedieren zoals weekdieren en sommige soorten plankton moeilijker maken om hun schelpen en skeletten te bouwen en te onderhouden. De schaal van dieren als oesters en mossels is opgebouwd uit kalk. Door het verzuren van het water zou deze schaal dunner kunnen worden en dus kwetsbaarder. Daardoor zijn schaaldieren kwetsbaarder voor roofdieren en andere gevaren in de zee. Verzuring heeft ook gevolgen voor de groei en ontwikkeling van vissen en andere soorten.

Door de zeespiegelstijging, veranderingen in zeestromen en veranderingen in aanwezigheid van bijvoorbeeld commerciële vissoorten, zal klimaatverandering via de Noordzee uiteindelijk ook de mens beïnvloeden. En dat willen we maar al te graag voorkomen.

Klimaatverandering zal naar verwachting ook leiden tot meer frequente en extreme weersomstandigheden, zoals stormen en hittegolven. Deze gebeurtenissen kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor het Noordzeegebied, denk aan schade aan de infrastructuur, de waterkwaliteit en het zeeleven. Het is daarom van groot belang dat we klimaatverandering tegengaan en de klimaatdoelstellingen halen.

De natuur kan daarbij helpen. Wist je dat de oceaan een kwart van de door de mens uitgestoten CO2 vastlegt? In de Noordzeebodem wordt namelijk CO2 opgeslagen. Een gezonde Noordzee kan dus helpen de klimaatcrisis te bestrijden. Een gezond ecosysteem maakt de Noordzee weerbaar waardoor de mens, ook in de toekomst, gebruik kan blijven maken van de zee. Daarom is het belangrijk dat we de natuur beschermen en de ruimte geven om te herstellen door beschermde gebieden in te stellen. 

Meer weten over het belang van beschermde gebieden? Klik dan hier.