Zeeën vol dromen - Stichting De Noordzee

Van 10 t/m 19 september vindt Expeditie Noordzee plaats. Een initiatief van Stichting Duik de Noordzee schoon in samenwerking met het Wereld Natuur Fonds en Stichting De Noordzee. Het expeditie team bestaat uit 28 duikers, waaronder biologen, fotografen en filmers en een aantal duikers dat spooknetten van wrakken verwijdert. Het team is vrijdag 9 september uitgevaren voor een tiendaagse expeditie om de bijzondere natuur in Borkumse Stenen, een zeegebied ten noorden van Schiermonnikoog, beter in kaart te brengen. Met de onderzoeksexpeditie willen Stichting Duik de Noordzee Schoon, Wereld Natuur Fonds en Stichting De Noordzee ook laten zien dat Nederland snel beschermde natuurgebieden in de Noordzee moet realiseren. Een ander belangrijk doel is het verwijderen visnetten en –lijnen van wrakken, waar vissen en onderwaterdieren in verstrikt raken.


Als klein jochie was ik verzot op de documentaires van Cousteau. Op de zondagochtend, na de kerkelijke dienst, zat ik steevast aan de buis gekluisterd weg te dromen bij de schitterende beelden van zeeën vol leven en scheepswrakken volgeladen met avontuur. De vertellende stem van Cousteau klonk voor mij als poëtisch gezang. Het bracht mijn geest tot rust, maar koesterde tegelijk ook een absoluut verlangen om in dergelijke avonturen te springen. Ik zag mezelf in een leven op de Calipso. Ontdekken van het leven onder de waterspiegel en het vinden van wrakken geladen met geschiedenis (en hier-en-daar wat gouden munten..) Het meegaan met de expedities van SDDNZS brengt mijn dromen tot een werkelijkheid. Alle ingrediënten voor een volmaakte jongensdroom zijn op de Cdt. Fourcault aanwezig om mijn eigen aflevering van een Cousteau avontuur te maken, te beleven en te ontdekken.

Een expeditie met een team “gepassioneerde serieuze gekken”, zoals Floris van Hest, directeur van Stichting de Noordzee, het zo pakkend onder woorden bracht. Ik kan me wel vinden in zijn drie woorden. Wanneer je niet de passie hebt om het dierenleven te bestuderen, niet de passie hebt om scheepswrakken te onderzoeken, niet de passie hebt om die rottige netten, haken, vislood en -lijnen op te ruimen, niet de passie hebt om de actuele stand van onze Noordzee naar boven te brengen door het te filmen en/of fotograferen, wanneer je niet serieus genoeg bent om te beseffen dat het beter moet met onze Noordzee, niet serieus genoeg om de duiken veilig te willen maken… Kortom, wanneer je niet gek genoeg bent pas je hier niet aan boord.. J

Ik duik meestal met Ben Stiefelhagen en we gaan als eersten te water. We volgen de afdaallijn wanneer we het wrak onder ons zien opdoemen. Het ankertje ligt deze keer gelukkig goed. Ankertje wordt vastgelegd en ik schiet het boeitje welke aangeeft dat het wrak is gevonden en de afdaallijn met dreganker op zijn plaats ligt. De rest van de gekken kan beneden komen denk ik wanneer het boeitje zich naar boven spoedt. Ik zie Ben bewegen onder water. Behendig legt hij het lint over het wrak welke als oriëntatie kan fungeren voor alle duikers die ons zullen volgen. Ben is een verhaal apart. Een veel besproken man. Ik waardeer hem om zijn passie, zijn drive, zijn expressie, zijn humor, zijn temperament, zijn moed. Ik hoop dat ik op zijn leeftijd nog een dergelijke fysieke conditie heb. Hij krijgt het uiteindelijk toch elke keer weer voor elkaar om als expeditieleider de koppen dezelfde kant op te krijgen en deze acties op poten te zetten. Door het team dat deze man bij elkaar krijgt en het teamwork van de expeditieleden worden de expedities steeds meer een geoliede machine. Een geoliede machine, denk ik, terwijl we over de restanten van de stoommotor en de ketels zweven. Ik fantaseer hoe het er moet hebben uitgezien toen dit schip in volle vaart over de Noordzee voer. De stoere mannen welke deze machine hebben onderhouden. Ver weg van huis in een te kleine ruimte vergeven van de hitte en met smeer op hun gezicht. Beetje olie hier en een beetje olie daar.. picobello voor elkaar! Hoe zat het ook alweer met dit scheepswrak? Was deze nou getorpedeerd in één van die krankzinnige oorlogen? Was het wellicht een U-boot welke zijn torpedo naar deze machinekamer heeft gevoerd en de mannen die hier werkten met al hun dromen over betere tijden naar de zeebodem heeft gejaagd? Ik voel de angst die deze mannen moeten hebben gekend toen het einde nabij was en de gedachte aan hun laatste ademhaling, voordat het zoute zeewater hun longen vulde, geeft me een benauwend gevoel. Hun dromen zijn vervlogen en maken slechts onderdeel uit van de geschiedenis. Ik fantaseer hoe het moet zijn geweest om in een onderzeeboot te leven. Wat waren dit voor mannen? Waren hun gedachten alleen vervuld van haat? Wat waren hun dromen? Tijdens deze expeditie is door een aantal mensen ook onderzoek gedaan op een totaal onbekende onderzeeër. Nooit eerder werd hierop gedoken. Wellicht brengen de beelden die boven water zijn gehaald meer duidelijkheid over hun dromen.

Ik laat me soms wat meeslepen in de dromerige onderwaterwereld. Ik kijk, ik beleef, ik ontdek, ik fantaseer, ik werk, ….., ik pas op! Ik pas op en houd het veilig wanneer ik even aan mijn dochtertjes denk. Ik ben onderwater netten aan het snijden in het donker wordende water op zee. Wat zullen mijn dochters nu aan het doen zijn? Waarschijnlijk liggen ze al te slapen… Ik zie mijn jongste dochter liggen in haar bed. Waarschijnlijk ligt ze op haar buik met haar wang in het matras gedrukt. Op bijna dertig meter diepte ben ik samen met Ben een zak netten aan het vullen. Ik zie mijn dochter voor me en ik denk “waar zal ze nu van dromen?” Ik weet dat ze me missen, al zeggen ze dit niet altijd. Ze kennen papa’s gekte.. Ik gebaar Ben dat het genoeg is geweest. De duim gaat omhoog om aan te geven dat ik de duik wil afronden.. De postzak wordt tot de rand gevuld met netten. Deze oude postzak van de PTT zal koningin Maxima nog goed staan denk ik even. Kan nog best een jurkje van gemaakt worden, zoals ik haar eens heb zien dragen op TV. Mijn dagdroom is ten einde wanneer ik op onze weg naar de ankerlijn nog een vislijntje tegenkom met een blok lood en haak met kunstaas. De zak is vol, maar dit blokje lood past nog net in Maxima’s decolleté..

De expeditie is gelukkig nog niet voorbij. De komende dagen gaan we nog een paar mooie duiken maken welke bij kunnen dragen aan onze strijd voor een betere Noordzee en tegen de onwetendheid van wat zich in de Noordzee afspeelt. Als ik straks weer thuis ben zal alles weer even nieuw zijn. De kleuren zo helder en het gras zo groen. De rust zal oorverdovend zijn wanneer ik de motoren en de generator van de Cdt. Fourcault achter me zal laten en me weer in mijn mooie Drentse landschap zal begeven.

Cousteau eindigde zijn documentaires altijd met woorden over het belang van gezonde zeeën. Dit zal ik jullie proberen te besparen. In de tijd dat Cousteau met zijn Calipso de wereldzeeën bevoer zag de zee er nog een stuk rijker uit. Nog niet zo heel lang geleden viel het hem ook al op dat de mensheid vooral veel negatieve effecten liet zien op de zeeën en al wat daar in leeft. Sinds die tijd is er veel veranderd. Soms ten gunste, maar vaak ook ten nadele van de zeeën. De wereld wordt te klein en de zeeën staan onder druk. En ik? Ik droom dat het ooit weer beter zal gaan met de Zee..

Tekst: Wouter Mennen
Foto: Udo van Dongen